Lan Cattleya, gốc tại Trung và Nam Mỹ, được Nhà sưu tầm Lan , người Anh, William Cattleya đặt tên vào năm 1824 sau khi nuôi trồng thành công loại lan này ở ngoài quốc gia bản địa của cây.
Cattleya trianae (Christmas Orchid,Winter Cattleya) là cây hoa quốc gia của nước Columbia, do cánh môi của hoa có những màu vàng, lam và đỏ, là những màu của quốc kỳ Columbia (trianae, do từ tên nhà thực vật người Columbia Jose Jeronimo Triana đặt khi tìm ra cây vào thế kỷ 19).
Cattleya trong Truyền thuyết.. thần thoại..
Người cổ Hy Lạp xem Cattleya như hoa của Thần Apollo, Vị Thần của Âm nhạc, Thi văn và Tiên tri. Thần thoại Hy lạp lại kết hợp hoa Cattleya với Nữ thần Aphrodite, biểu tượng của Sắc đẹp,Tình yêu và Gợi cảm (sensuality).
.. và trong văn học và nghệ thuật..
Thành ngữ ‘to cattleya’ (faire cattleya hay arranger les cattleyas) là uyển ngữ (euphemism) cho liên hệ ái ân (amorous going-on), hẹn hò thầm kín giữa Odette và Swann trong Tập ‘À la recherche du temps perdu‘ (Remembrance of Things Past) của Marcel Proust.
Tác phẩm đồ sộ này có đoạn tình sử Swann, nhờ dịp bất ngờ chỉnh lại đóa hoa cattleya đính trên vạt áo hở cổ (‘low-necked bodice’) của Odette, dẫn đến cuộc ái ân lần đầu giữa hai nhân vật.. Với Proust thì Cattleya còn có thêm những suy tưởng khác hơn là ‘giây phút ‘biểu lộ tình yêu’ giữa hai nhân vật, Proust nghĩ sâu xa về bản chất con người (human nature), vô thức (unconscious) và sáng tạo văn chương (literary creation).. ?
Proust rất chú ý đến tiến trình thụ phấn của hoa Lan, ông đọc kỹ các tác phẩm của Darwin để hiểu rõ thiên nhiên.. Lan cattleya chỉ thụ phấn khi chim (mỏ dài hummingbird) giúp vượt bức vách rostrum ngăn cách hai bộ phận phái tính bên trong hoa..
Cattleya
Bản chất con người, cũng cần có một cơ hội do vô thức để đưa đến sự kết hợp ái ân? Xa hơn Proust cho rằng các cố gắng ‘hữu thức’ để tìm lại quá khứ của con người thường không có kết quả, do bị ngăn bởi một ‘bức vách’ và chỉ bị phá vỡ do một điều kiện vô thức (như miếng bánh madelaine) để toàn bộ quá khứ.. tái hiện ? (Khoa tâm lý học có bài học về Proust Effect).
“To cattleya” = Faire catleya = Arranger les catleyas
Bức tranh sơn dầu Cattleya Orchid and Three Brazilian Hummingbirds do Danh họa Martin Johnson Heade (1819-1904) vẽ năm 1871, hiện trưng bày tại National Gallery of Art , Washington DC, nổi tiếng trong ngành Phân tâm học, vì gợi đến nhiều thành tựu của Darwin trong lý thuyết Tiến hóa: Hình ảnh cattleya biểu tượng cho hiện tượng thụ tinh chéo (cross-fertilization) và chim hummingbirds giúp vượt bức vách rostrum (vách ngăn cho việc tự thụ phấn).
Bức tranh sơn dầu Cattleya Orchid and Three Brazilian Hummingbirds do Danh họa Martin Johnson Heade (1819-1904) vẽ năm 1871.
Thơ và Thiệp chúc từ Cattleya:
Thơ& Thiệpchúc từ Cattleya
Cattleya và Thế giới Điện ảnh Mỹ Hollywood:
Cattleya từng là cây hoa thời thượng, Hoa của các Vua và các Bà Hoàng Âu châu:
Nữ hoàng Victoria (Anh) có cả bộ sưu tập riêng, các Nữ hoàng Đức, Belgique và Nga cũng không kém với những vườn lan được chăm sóc đặc biệt..Trong những thập niên từ 1920s đến 1950s, Cattleya luôn được đính trên những trang phục dạ tiệc, dạ vũ tại Âu châu.. cả khi đi xem kịch, nghe nhạc.. Phu nhân TT Mỹ Eisenhower, bà Mamie, luôn xuất hiện trước công chúng với 2-3 hoa Cattleya cài trên áo..
Những ngôi sao điện ảnh, tài tử Truyền hình Hollywood không chịu kém, đặc biệt nhất là Gregory Peck và Raymond Burr..
Gregory Peck luôn xuất hiện trong các buổi phỏng vấn truyền hình, chung quanh là những chậu cattleya trắng.. Raymond Burr còn có riêng một vườn với hàng trăm loài cattleyas… Và nổi tiếng nhất trong giới ‘tài danh’ Hollywood về Cattleya là Priscilla Presley, vợ Vua Rock-and-Roll Elvis Presley. Priscilla yêu Cattleya đến mức thuê Nhà vườn Chadwick & Son lai tạo riêng một Cattleya ‘Priscilla Presley’, Bà theo dõi mọi giai đoạn lai tạo.
Cây hoa ‘Priscilla Presley’ được lai tạo từ Cattleya Bonanza x Cattleya Altesse cho một cây lai tạo riêng có Hoa to, cánh màu lavender, họng hoa màu vàng có gân và mùi hương thơm riêng biệt.. và lâu tàn (cả tháng).
Cây hoa ‘Priscilla Presley’ được lai tạo từ Cattleya Bonanza x Cattleya Altesse.
Cattleya “Priscilla Presley”/ Priscilla Presley is an orchid fan
Biểu tượng và Ngôn ngữ của Cattleya:
Cattleya không có biểu tượng chính thức nhưng thường được kết hợp với khả năng sinh sản (fertility) và nam tính (virility). Theo A to Z flowers thì Cattleya biểu thị cho fertility, sắc đẹp (beauty) và tình yêu (love). Cattleya mang đến cho người trồng may mắn và tốt lành, tâm trạng an nhiên..
Khoa Tâm lý trị liệu xem Cattleya như biểu tượng của Sức mạnh tâm linh (strength) và Sự kiên cường – bất khuất (resilience). Cattleya có khả năng phát triển (thrive) trong điều kiện môi sinh khó, và thích ứng cùng với các biến đổi.. Resilience là nguồn cảm hứng và động lực (motivation) cho những người đang phải đứng trước những thử thách trong cuộc sống..
Khoa bói số (Numerology) cho Cattleya hình ảnh.. số 3 (?) : biểu tượng khả năng sáng tạo (creativity), tự bộc lộ bản thân (self-expression) và tăng trưởng (growth). Ngắm Cattleya đem lại tác động tích cực (positive impact) cho sức mạnh tinh thần, giúp người ngắm hoa liên kết nội tâm cùng cảm nghĩ tâm an, hài hòa (harmony).. Ngắm hoa cũng có thể giúp chú tâm vào sự cần giữ cân bằng và hài hòa với môi trường quanh ta. Khoa Chiêm tinh -Tử vi Phương Tây liên kết Cattleya với Cung hành tinh Venus.. với Cung của Tình yêu.
Cattleya là Cây Lan mang lại Sự May mắn, đem lại sự giàu sang, thịnh vượng và hạnh phúc. Vẻ đẹp của Hoa và Mùi hương ngọt ngào đem đến năng lượng tích cực và may mắn đưa đến thành công .. và thịnh vượng (abundance) trong mọi khía cạnh của đời sống..
Mô tả chung:
Các tên khác: Queen of Orchids; Corsage Orchid; Brazilian orchid.
Corsage Orchid là do thời trang phụ nữ gắn hoa trên ngực áo trong các buổi dạ hội.
Corsage Orchid
Genus Cattleya được nhà thực vật John Lindley đặt tên vào năm 1824 để ghi nhớ nhà trồng hoa William Catley lúc đó ông này nhận được một mẫu hoa mang tên Cattleya labiata (tên do William Swainson ghi khi tìm được cây lan này tại Pernambuco, Brazil vào năm 1817).
Genus Cattleya
Nhóm lan Cattleya gồm khoảng 60 loài chính và rất nhiều loài lai tạo mang những tên phối hợp như Laeliocattleya, Brassocattleya, Sophrocattleya..
Cattleya là một giống lan có nhiều cây lai tạo nhất trong họ lan.. Việc lai tạo có thể trong cùng chi (hybrids) và trong 2, 3 có khi đến 5 chi tương cận (intergeneric hybrids).
Theo danh pháp của các ‘nhà vườn’ và ‘thương mại . Cattleya được ghi bằng chữ C ; Các chủng lai Brassocattleya (BC) ; Brassolaeliocattleya (BL.C), Laeliocattleya (LC) ; Sophrocattleya (SC)..
Brassolaelio-cattleya là lai tạo 3 chi (genera) Brassavola x Laelia x Cattleya.
Laeliocattleya : Lealia x Cattleya..
Potinara lai tạo 4 chi Brassavola x Cattleya x Laelia x Sophronitis.
Lan Cattleya xuất xứ từ Brazil, Columbia, Mexico là những quốc gia vùng nhiệt đới, có những vùng đồi núi cao khí hậu mát mẻ.
Cattleya là loại phong lan biểu sinh (epiphytic) hay loại địa lan, được xếp vào nhóm lan đa thân; gồm 3 phần chính:
Căn hành (rhizome) dày, mập, nơi dự trữ nước của cây, hình trụ. Từ căn hành mọc ra những rễ phồng như có đốt. Rể nhỏ và dài mọc bám vào giá thể.
Giả hành (pseudobulbs), dày 2.5 đến 7.5cm là bộ phận tồn trữ dưỡng chất nuôi cây và cũng là nơi phát xuất của lá và chồi phát hoa.. Khi cây có trên 6-7 giả hành, có thể tách thành một cây mới (cây mới cần có ít nhất là 3 giả hành..) Giả hành phát triển, lan theo chiều ngang; khi non màu xanh lục có bẹ màu xanh bọc lại, lúc lớn bẹ khô và rụng.. Trung bình mỗi năm , cây có thể ra 3 giả hành mới.
Lá mọc thẳng đứng từ đỉnh giả hành. Lá thuôn dài, hình ngọn giáo hay thuôn dài elip, trơn hơi mọng nước, mép lá mịn màu xanh lục; chính giữa có một lưỡi mèo bọc phát hoa.
Phát hoa là một chùm ở đầu cùng (raceme terminal), mang một hay nhiều hoa. Hoa có thể có kích thước lớn 15-20cm. Hoa có 3-4 cánh; cánh đài (sepal) và cánh hoa (petal) độc lập với nhau ; Cánh môi (lip) labellum, rất nhiều màu (trừ màu lam thật sự và màu đen) và đa dạng khác hẳn với các cánh hoa, các cánh hoa tụ lại với nhau ở phần cuối thành một ống. Hoa có 4 túi (pollinia) chứa phấn hoa. Hoa mau tàn, chỉ khoảng trong vòng 1 tháng . Có loài cho mùi thơm..
Quả là nang chứa nhiều hạt nhỏ.
Chú thích hình vẽ(b) = bud, nụ; (c)= column , cột đứng ; (ds) = dorsal sepal, cánh lưng ; (e) = eye growth, mắt phát triển ; (lf)= leaf, lá ; (ls) = lateral sepal, đài hoa bên ; (p) = petal, cánh hoa ; (ps) = pseudobulb, giả hành ; (r) = root, rễ ; (sb) = sheathing bract, vò bọc lá.
Các nhà trồng lan thường phân loại Cattleya thành 2 nhóm tùy theo số lá mọc từ giả hành.
Nhóm một lá (unifoliate), lá to và hoa tuy chỉ 1-2 hoa, nhưng khá to như D. labiata, C. tricolor.. gốc tại Brazil, Peru, Columbia..
Nhóm nhiều lá (bifoliate), tuy có thể.. 2-4 lá mọc từ giả hành; hoa nhỏ hơn nhưng nhiều, mọc thành tụ 5 đến 20 hoa tại một cần hoa.. như C. bicolor, C elongata.. gốc tại Brazil và Mexico..
Cattleya là giống lan có thể sống được ở vùng khí hậu nóng, vùng ôn đối.. phát triển tốt nơi nhiệt độ lý tưởng 2°C (ngày), 16°C (đêm); Ẩm độ khoảng 40-70% .
Những cây Cattleya đáng chú ý:
Trong số các cây Cattleya, có những cây rất nổi danh như Cattleya labiata , C. trianae, C. mossiae, C. percivaliana và C. schroederae..
1- Cattleya labiata:
Cây lan được viết rất nhiều trong những sách vở về Cattleya, đặc biệt về nguồn gốc phát hiện và diễn biến đễ có tên loài lan “Cattleya”. Đây cây hoa ‘quốc hoa’ của Brazil
Nhà Nghiên cứu và sưu tầm Lan nổi tiếng Bùi Xuân Đáng đã mô tả cây này như sau
“..giống lan tuyệt diệu với những củ bẹ rất mạnh. Lan ưa nhiệt độ ban ngày vào khoảng 85 độ F (29.4 độ C), và 58 độ F (14.4 độ C ) vào ban đêm. Mỗi dò nở ra 4-5 hoa, to khoảng 12-15 cm. Hương thơm dễ chịu và trên một tháng mới tàn. Hoa có nhiều màu sắc từ tím nhạt cho đến tím sậm, nửa trắng nửa tím (semi alba) hay màu hơi xanh dương (coerula). Lan bắt đầu nảy mầm non từ tháng giêng, nếu tăng trưởng đúng mức sẽ mọc thêm mầm mới vào đầu tháng sáu, và cả hai sẽ nở vào mùa thu. Vào tháng 7 khi ngày ngắn đêm dài, nụ hoa bắt đầu thành hình trong vỏ bọc (sheath), đôi khi có vỏ bọc kép..” .
Quốc hoa của Colombia. Có những tên như Flor de Mayo; Christmas Orchid. Loại unifoliate. Mọc tại cao độ 1500-2000m. Hoa cánh rộng-to, màu lavender dịu, đẹp mắt; môi dạng vòi (trumpet) có ba màu vàng, lam, đỏ.. Cây được dùng làm chủng lai tạo căn bản để tạo ra các cây lai hoa to và nhiều màu.
3 – Cattleya mossiae:
Quốc hoa của Venezuela, unifoliate, hoa nở mùa xuân, cũng được dùng làm cây gốc để tạo hybrids, hoa nhiều màu khác nhau, từ màu lavender căn bản đến trắng, môi vàng/có gân hồng, có khi lam nhạt. Hoa rất thơm ; cần có nhiều hoa 6-7 hoa rất lớn, một trong những loài cattleya hoa lớn, đến trên 20cm đường kính.
4 – Cattleya percivaliana:
Mọc chen chặt, unifoliate, chỉ cao khoảng 12 inches, hoa có màu lavender (thật sự); phân biệt khá dễ nhờ họng dạng kèn trumpet màu vàng kim loại.. Mùi xạ hương (musky) được nhiều nhà trồng lan ưa thích.
Cattleya percivaliana
5 – Cattleya skinneri:
Loài bifoliate, Hoa cỡ 7-8cm, màu thay đổi từ hồng đến tím, hiếm khi có màu trắng; mùi thơm nhẹ. Hoa nở vào cuối Đông, mau tàn. Cao chừng 65cm, mỗi năm sinh thêm một cây mới; Được giới trồng lan ưa thích vì trưng bày khá đẹp mắt. Costa Rica chọn làm lan ‘quốc hoa’ .
Cattleya skinneri tím
Cattleya skinneri trắng
6 – Vài cây hybrid:
Các cây Cattleya lai tạo có thể chia thành 2 nhóm: biến chủng tự nhiên và biến chủng do người trồng.
Cattleya x guatemalensis:
Hybrid tự nhiên, giữa C. aurantiaca và C. skinneri. Cây được tái tạo nhiều làn bằng các cây cha và mẹ, tạo thành những cây cho hoa nhiều màu từ màu kem đến hồng-đào, hồng và cam. Cây cao trung bình khoảng 60cm (20 inches). Hoa nở trễ, cuối Đông, đầu Xuân, Tụ hoa có 2-3 hoa..
Cattleya x guatemalensis
Cattleya Chocolate Drop:
Hybrid do nhà vườn lai tạo giữa C.guttata và C. aurantiaca. Cây hybrid được ưa thích trong 1960s. Hoa màu nâu maroon, cam.. dạng ngôi sao; mọc thành tụ đến 15 hoa. Lớn chừng 7.5cm, mùi nồng..
Cattleya Chocolate Drop
Cattleya Porcia:
Lai tạo nhà vườn giữa C. Armstrongiae và C. bowringiana. , ghi danh từ 1927 tại Anh. Hoa màu lavender. Cây mộc lớn đến 70-80cm, phát hoa dài đến 30cm..
Cattleya Porcia
7 – Vài cây intergeneric hybrid:
Cây nổi tiếng Cattleytonia Why Not, hybrid giữa C. aurantiaca x Broughtonia sanguinea (Ctna), lai tạo và phát triển từ hạt và mô phân sinh (meristem). Cây lùn chỉ 20cm, cần hoa vươn cao mang hoa đỏ, tròn, nhỏ 3-4cm. Hoa khá bền, và dễ trồng..
Cattleytonia Why Not
Cattleya tại Việt Nam?
Một loại lan rừng Brazil, khi nhập vào VN từ Thái, có tên lạ là Cattleya, hay lan Cát Hàn mặc tử? .Lan được nhân giống, cấy mô và lai tạo tại VN (gọi là lan.. công nghiệp?; những cây tạo ra không thể đoán được đặc tính của hoa, trước khi hoa.. nở!
Các nhà vườn Việt Nam quảng cáo ‘lan cát Hàn mặc tử “ :
“..Ra hoa mùa hè và mùa thu, ra hoa chùm nhiều bông. Hoa có màu tím hồng rất đẹp, cây chịu nắng và mưa khá tốt. Màu tím hồng đậm đầy sức sống..” (shopee.vn).
Một số Cattleya lai tạo được quảng cáo tại VN như Cattleya Anna; Cattleya Angel Kiss; Cattleya Bc Taiwan Big Lip..
Lan Cát Hàn mặc tử
Cattleya Anna
Cattleya Angel Kiss
Cattleya mang tên các Đệ Nhất Phu nhân Mỹ
Nhà vườn chuyên về Lan Mỹ Chadwick & Sons có truyền thống lai tạo, biến chủng tạo những cây lan đặc biệt, đặt tên kèm với tên của một Đệ Nhất phu nhân Mỹ để vinh danh các Vị này… Giới trồng Lan tại Mỹ đã có truyền thống này từ 1929).
Chadwick & Sons
1- Cattleya “ Lady Bird Johnson”
Cây lan lai tạo này có nguồn gốc tụ Cattleya mossiae, tuyển chọn và biến chủng để có C. ‘Catherine Patterson’ (1952) hoa to và trắng (semi-alba), họng tím.. Để tạo cây hoa vinh danh Bà TT Johnson, nhà vườn đã dùng cây Cattleya ‘David Hill’ (lai giữa C. Catherine Patterson x C. Trimos) và lai trở lại lần nữa với C. mossae nguyên thủy . Cây hoa đặc biệt “Lady Bird Johnson” này hoa to, semi alba có họng hai màu magenta – vàng, rất đẹp..
Cattleya “Lady Bird Johnson”
2 – Laeliocattleya Laeliocattleya Betty Ford
Cây do lai tạo giữa Laeliocattley Nigrescent x Laeliocattley Barbara’s Delight. Cây có loại phụ:
– LaeliocattleyaBetty Ford “ Winter Delight” , hoa màu lavender , họng hai màu vàng/ tím.
LaeliocattleyaBetty Ford “ Winter Delight”
– Laeliocattleya Betty Ford “York” Hoa có màu tím sậm, to và thơm ngọt dịu.
Laeliocattleya Betty Ford “Winter Delight”
3 – Laeliocattleya Nancy Reagan
Do lai tạo giữa Lc Walter Slagle ‘Lavish’ x C. Nigritian. Hoa màu đò, khác với các cây Lan ‘Đệ nhất Phu nhân’ khác.. thường hoa màu lavender-tím..
Laeliocattleya Nancy Reagan
4- Rlc Hillary Rodham Clinton Cây lai tạo giữa Blc Meditation ‘Queen’s Dowry’ x C kittiwake (bao gồm các cây lan tuyển chọn và lai giống từ 6 thế hệ lan và gồm 6 chủng cattleya khác nhau.. Môi pha trộn nhiều màu ; môi hồng-tím, mép hơi nhăn màu lilac; họng có gân màu saffron.
Lai tạo được cây hoa để vinh danh Đệ Nhất Phu nhân Mỹ rất công phu, và khi đã có cây rồi việc chọn ngày khi Phu nhân xuất hiện trước công chúng để trao tặng còn.. nhiêu khê hơn! Khi cây hoa trổ bông .. phải tìm một thời điểm phù hợp với thời khóa biểu bận rộn của Bà Clinton để ‘xen vào’ trao tặng hoa.. chỉ trong vòng 2 phút! Cây hoa này, có 3 hoa được trao cho Bà Clinton tại Bữa ăn tối Kennedy-King, Alexandria Virginia tháng 10-1995, Cây và nhà trồng hoa phải qua các thủ tục an ninh rất chặt chẽ.. kẻ cả chó đánh hơi!
Rhyncholaeliocattleya Hillary Rodham Clinton
5 – Rhyncholaeliocattleya Laura Bush
Lan lai tạo giữa C. walkeriana x Rhyncholaeliocattleya ‘Good News’Theo gia phả cây này thì ‘tổ tiên’ gồm đến 10 chủng loài trong đó C.walkeriana chiếm 50%; C. dowiana 12.2%.. .Cây cỡ trung bình, Hoa có ba màu chính (trắng-vàng và tím), rất to đến hơn 20cm đường kính, khá thơm; cánh trắng có đỉnh tím.
Rhyncholaeliocattleya “Laura Bush”
6 – Blc Barbara Bush
Lai tạo giữa Blc Apparition (do lai tạo Blc Nanette x C.Enid) với Lc Josephine Robinson. Hoa đặc biệt có cánh màu trắng, môi có thêm màu lavender, rất đặc biệt..
Blc Barbara Bush
7 – Lc Michelle Obama
Lan lai tạo giữa Mini purple x C.trianaei. Cây cho rất nhiều hoa màu lavender, nở rộ. Lc Mini purple cũng là một hybrid giữa L. pumola x C walkeriana. Cánh Hoa Lc Michelle Obama màu lavender từ nhạt đến đậm; môi cũng nhiều màu từ tím nhạt đến đậm có những vết lan (suffusion) trắng hay vàng.
Lc Michelle Obama
8 – Rlc Melania Trump
Cây Lan lai tạo Rlc Melania Trump (Rhynchostylis x Laelia X Cattleya) được lai tạo khá công phu, khởi đầu từ C “Bow Bell” (1952) sau đó lai với Blc Chia Lin (1980), rồi lai trở lại với C. dowiana, tiếp tục lại với 4-5 loài khác nữa kể cả Cattleya rex (Peru). Hoa cỡ trung bình nhiều màu sắc (rainbow colors), có những màu hiếm gặp tại các các loại thường, bao gồm blush, apricot, burgundy và rust..
Rlc “Melania Trump”
Vị thuốc từ Cattleya:
Lan Cattleya hầu như không được dùng làm thuốc ; vài ghi nhận về thuốc dân gian dùng cattleya trị các chứng như nóng sốt, ho và đau cổ họng.
Một số Cattleya có hương thơm mạnh như Cattleya dowiana được dùng trong Khoa trị bệnh bằng hương liệu (aromatherapy) do có tác dụng an thần, giảm âu lo căng thẳng và tạo thư giãn (relaxation), giúp giải tỏa stress.
Cattleya : Hương liệu và Mỹ phẩm
Hoa Cattleya trắng rất được ưa chuộng tại các dịp Hôn lễ và gắn nơi ngực áo cưới cô dâu, tỏa mùi thơm dịu, nhẹ tự nhiên, hấp dẫn.
Theo FragranceNet, Cattleya có hương thơm mạnh, mùi hương tế nhị, rất tinh tường pha trộn giữa các mùi chanh (ẩn dấu mùi cánh hoa ẩm (moist petal), vanilla và musky.. Mùi cattleya được chọn làm note giữa cho các nước hoa cao cấp.
Golden Cattleya (Olympic Orchids Artisan Perfumes). Nước hoa tuy mang tên Cattleya nhưng chỉ là pha trộn để tạo mùi hương của ‘golden yellow Cattleya..’ Công thức pha trộn 11 tinh dầu và phụ liệu..
Golden Cattleya– Olympic Orchids Artisan Perfumes
Các nhãn khác của Công ty này như White Cattleya, Red Cattleya..cũng chỉ là mùi hương tổng hợp từ nhiều tinh dầu.. không liên hệ đến tinh dầu cattleya!
Cattleya (Demeter Fragrance), colognespray, tuy quảng cáo là mùi hương cattleya (ngọt ngào và hương chanh làm note chính),nhưng lại tăng mùi bằng tinh dầu patchouli.
Trần Minh Quân 